De laboratoria van Amsterdam UMC, OLVG-Lab, GGD Amsterdam en Sanquin Diagnostiek hebben een samenwerkingsverband opgericht: Glia Diagnostiek. Als één van hen bij een patiënt bloed prikt, kunnen allen de resultaten inzien. Beter voor patiënt, zorgverlener èn onderzoeker, zegt laboratoriumspecialist Robert de Jonge. 

Tekst: Mieke Zijlmans • Foto: Mark Horn

Waarom is samenwerking tussen deze vier laboratoria zo belangrijk?

In dit tijdsgewricht is het langzamerhand onzinnig dat ieder voor zich bloed prikt, aan de hand daarvan laboratoriumdiagnostiek en advies samenstelt, en die gegevens niet deelt. Heb je die informatie als ‘nieuwkomende’ zorgverlener nodig, dan moet je hetzij zelf opnieuw prikken en een diagnose stellen, hetzij moet je een digitale lijn leggen met de partij die die informatie al in huis heeft. Er zijn in dit veld tientallen partijen. Zoals het nu gaat, moet je per partij een digitale lijn leggen om aan informatie te komen. Om hoogwaardige diagnostiek en advies te bieden -in een tijd van toenemende zorgvraag door vergrijzing, personeelstekorten en gelijkblijvende budgetten- is verdere samenwerking tussen de laboratoria nodig. 

Het doel van Glia Diagnostiek is in de regio Groot-Amsterdam de juiste diagnostiek bieden, op de juiste plaats, met het juiste advies, vanuit de juiste partij; en dat alles snel, en van hoge kwaliteit. Dat kan doordat de vier betrokken partijen die diagnostiek opslaan op een centrale ‘plek’, die voor hen vrij toegankelijk is. Zo kun je de zorg sneller, efficiënter en goedkoper maken.

Wat is voor patiënten het voordeel van zo’n digitaal platform?

Patiënten bewegen nu tussen huisartsen, ziekenhuizen en academische ziekenhuizen door: de eerste, de tweede en de derde lijn. In de gebruikelijke opzet verrichten alle betrokken laboratoria elk hun eigen diagnostiek voor patiënten; wij zitten allemaal in ons eigen lab opgesloten. Stel: een patiënt wordt bewusteloos binnengebracht op de Spoedeisende Hulp van Amsterdam UMC, terwijl alle laboratoriumgegevens bij het OLVG-Lab liggen. Dan kunnen de SEH-artsen opnieuw beginnen met uitzoeken wie ze voor zich hebben. Dat kost tijd en geld, dat is niet in het voordeel van de patiënt. Wij willen laboratoriumdiagnostiek en advies beschikbaar maken via een digitaal platform. Dan hoeft de patiënt niet meermaals getest te worden, en de diagnose niet dubbel gesteld te worden.

Wij willen dat het voor de patiënt straks niet uitmaakt waar die terechtkomt. Dat we tegen de patiënt kunnen zeggen: wij vormen een laboratoriumnetwerk waarbij je naar binnen loopt, je bent overal welkom. En met ons digitale platform zorgen we dat alle diagnostiek die we hebben op de goede plek terechtkomt. Uiteindelijk ben je voor de patiënt een voordeur. 

Heeft zo’n digitaal platform ook voordelen voor onderzoekers? 

In feite komt alles wat je onder een microscoop kunt bekijken bij een laboratorium vandaan. Als het goed is, krijgen onderzoekers dankzij Glia Diagnostiek toegang tot de geanonimiseerde laboratoriumdata van een heel grote groep patiënten in het Glia-netwerk. Zeker als je Artificial Intelligence toepast op de grote hoeveelheid data, pluk je daar veel makkelijker dingen uit.

Je kunt je eigen onderzoek herhalen, nalopen, controleren op een groter databestand. Want in feite maak je een kopie van je data; daarop zou je een soort ‘health AI’ kunnen toepassen, een kopie van je onderzoek, maar dan met meer data.

En wij houden bijvoorbeeld restmateriaal over na diagnostiek. Je kunt dan aan een patiënt vragen: mogen wij dat gebruiken voor onderzoek? Het leeuwendeel van de patiënten geeft daar toestemming voor. Zo ontstaat er een veel grotere databank waarmee onderzoekers kunnen werken dan wanneer ze zich tot één bron moeten beperken.  

Onderzoekers hebben behoefte aan goede biobanken. Die kun je ook samen in de regio opzetten, en elkaar zo versterken.

"Wij zitten niet in een verdienmodel,
maar in een kwaliteitsmodel"

Waarom zou je zelf een laboratorium in huis moeten hebben, als je dit werk ook kunt uitbesteden aan commerciële laboratoria?

Commerciële labs werken met name voor de eerste lijn: huisartsen. Zo concurreren om de laagste prijs en de diagnostiek is verhoudingsgewijs laagcomplex. Glia Diagnostiek biedt uitkomsten van laag- tot hoogcomplex, voor alle zorglijnen.

Als je een commercieel lab bezit, dan denk je vooral aan: hoe kan ik geld binnenhalen? Zij kijken niet naar het grotere geheel, want daar hebben ze financieel geen belang bij. 

Als je laboratorium geen onderdeel is van het primaire zorgproces, hoor je vaak niet wat voor ontvanger de dagelijkse problemen zijn van de diagnostiek die jij aanlevert. Dan ga je dus ook geen dingen ontwikkelen die daar slim op inspelen. En dat is onze kracht: wij vinden dat laboratoriumdiagnostiek onlosmakelijk verbonden is met het zorgproces. Een basisvraag is altijd: wat wil je weten, welk probleem los je op? Wij optimaliseren die diagnostiek.

Commerciële laboratoria zijn concurrerend. Dat is één van de redenen waarom we Glia Diagnostiek zijn begonnen: wij willen niet met elkaar concurreren. Wij zitten niet in een verdienmodel, maar in een kwaliteitsmodel. Alleen door goed samen te werken, kunnen we kwalitatief hoogwaardige diagnostiek blijven leveren.

Kan een bundeling van krachten zoals Glia de geneeskunde in de toekomst verder helpen? 

We streven ernaar dat méér partijen zich bij ons aansluiten. Nu zijn er nog tientallen partijen bij wie je informatie moet gaan halen. In de toekomst kunnen we makkelijk laboratoriumdata in de regio uitwisselen en daar met AI medische beslisondersteuning op toepassen. Dan kunnen we op de beschikbare data ook AI toepassen: zo kan uit de gegevens van patiënten slimme diagnostiek rollen. We willen een digitaal platform creëren, waarin je uitslagen kunt uitwisselen. Waarin je ook bij elkaar aanvragen digitaal kunt doen, zonder papier. 

Uiteindelijk willen we ook voor de toekomst klaar zijn. Bijvoorbeeld voor nieuwe algoritmes: op zo'n centrale databank kun je bijvoorbeeld een algoritme laten draaien dat kijkt hoe het staat met een bepaalde infectie bij alle inwoners van Amsterdam en omstreken. Dat kan helpen bij pandemieën en dat soort problemen. Het idee is dat, als je over de hele wereld die data met elkaar deelt, je infecties kunt zien aankomen, omdat je er veel eerder van weet. 

Goed - dan hebben we het over de toekomst. We gaan eerst maar eens gewoon regionaal samenwerken.