Van links naar rechts:
Marja Holierook, Elena Chekanova en Linda Veenis
Na vervanging van een aortaklep via de lies, met een TAVI-procedure, kunnen patiënten vaak al de volgende dag met ontslag. Door eerder naar huis te gaan is er minder risico op complicaties en herstellen mensen sneller.
Tekst: Raymon Heemskerk • Foto: Mark Horn
atiënten bij wie een aortaklep vervangen wordt via een minimaal invasieve ingreep verbleven tot voor kort vaak vier of vijf dagen in het ziekenhuis. Maar uit onderzoek en internationale ervaringen blijkt dat een deel van deze patiënten de dag na deze zogenoemde TAVI-procedure al naar huis kan. “Patiënten vinden dat vaak fijn. En eerder naar huis gaan bevordert het herstel, omdat je thuis meestal actiever bent dan in het ziekenhuis”, vertelt Elena Chekanova. Zij en haar collega's Marja Holierook en Linda Veenis spelen als verpleegkundig specialisten cardiologie een centrale rol in het nieuwe beleid voor TAVI-patiënten. “In hun vertrouwde omgeving krijgen patiënten minder snel een delier. Thuis is er ook minder kans op een long- of blaasontsteking. Eerder naar huis gaan levert dus op veel fronten voordeel op.”
Via de lies
Een TAVI-procedure wordt gedaan bij kwetsbare patiënten met een ernstige aortaklepvernauwing die klachten geeft. De gemiddelde leeftijd van deze patiënten is 82 jaar. “Doordat steeds meer mensen een hoge leeftijd bereiken, groeit ook het aantal patiënten dat in aanmerking komt voor deze behandeling. Als zij veilig eerder naar huis kunnen, ontlast dat de zorg en kunnen we andere patiënten sneller helpen”, vertelt Veenis. “Er zijn meerdere toegangsroutes om een kunstklep bij een TAVI-procedure in het hart te krijgen. De meest gebruikte methode is via een katheter die in de lies wordt geplaatst.” Ongeveer 90 procent van alle TAVI-procedures gebeurt via de lies en onder lokale verdoving. Deze groep patiënten komt in aanmerking voor vervroegd ontslag. Bij 10 procent van de patiënten is een TAVI-procedure niet mogelijk via de lies en wordt de nieuwe hartklep geplaatst via een gaatje in het borstbeen. In dat geval is een algehele narcose nodig met een langer verblijf in het ziekenhuis. “Alle patiënten krijgen voorafgaand aan de ingreep groepsvoorlichting over de procedure van de verpleegkundig specialisten. Daarna zien we de patiënten ook individueel om onder meer hun kwetsbaarheid te beoordelen. Ze krijgen informatie mee over de periode na ontslag: leefregels, voedings- en beweegtips om hun revalidatie te versnellen, en wat te doen bij eventuele problemen”, vertelt Holierook. Per dag kunnen nu vijf patiënten een TAVI krijgen. “Drie van hen worden een dag van tevoren opgenomen, twee op de dag zelf.”
Geen verschillen
Is het veilig om patiënten eerder naar huis te laten gaan? “Ja”, zegt Holierook, “want patiënten gaan alleen eerder met ontslag als dat verantwoord is. We zijn hier in de zomer van 2023 mee begonnen. Van de meer dan 400 patiënten die sindsdien een TAVI hebben gekregen is bijna 30 procent de dag erna naar huis gegaan.” Veenis: “Dat zijn patiënten bij wie de ingreep soepel verlopen is, die snel weer mobiel zijn en geen complicaties hebben. De andere patiënten blijven voor de zekerheid een nacht extra. Dat zijn bijvoorbeeld patiënten die een liescomplicatie krijgen door de ingreep en patiënten die al voor de ingreep een zogenaamde bundeltakblok hebben, een hartgeleidingsstoornis. Bij de patiënten die we eerder naar huis hebben laten gaan, zien we geen verschillen in uitkomst. Maar er moeten nog meer patiënten meedoen om daar een duidelijke uitspraak over te kunnen doen.”
‘We onderzoeken of bij een TAVI ook een dagopname mogelijk is’
Interesse
“Het proces wordt door ons als verpleegkundig specialisten gecoördineerd. Maar er zijn natuurlijk vele collega’s bij betrokken, zoals planners, cardiologen, zaalartsen en verpleegkundigen”, aldus Chekanova. “We blijven altijd kijken waar de procedure nog beter kan. We zijn bezig te onderzoeken of bij een TAVI ook een dagopname mogelijk is, waarbij de patiënt op de dag van de ingreep al naar huis gaat.” Veenis: “Een ziekenhuis in Engeland is daarmee begonnen. Met dat ziekenhuis hebben we contact gelegd om te leren van hun werkwijze. Binnenkort gaan we daar op bezoek.” Ondertussen zijn er andere ziekenhuizen die interesse tonen in de werkwijze van Amsterdam UMC. “We spreken regelmatig verpleegkundig specialisten die vragen hoe wij dat in het ziekenhuis doen. We hebben protocollen ontwikkeld die zij kunnen overnemen.” •
Wat is een TAVI?
Bij een klassieke aortaklepvervanging wordt de borstkas geopend om het hart te bereiken. Patiënten bij wie zo’n openhartoperatie een te groot risico is, of die 75 jaar of ouder zijn, komen in aanmerking voor een TAVI (transkatheter aortaklepimplantatie). Hierbij wordt de kunsthartklep via een katheter geplaatst. Een TAVI-procedure gebeurt onder plaatselijke verdoving. Aansluiting op een hart-longmachine of beademing is niet nodig, omdat het hart niet hoeft te worden stilgezet zoals bij een klassieke aortaklepvervanging. Bij een TAVI wordt de kunstklep geplaatst via een bloedvat. Dat is minimaal invasief.
Van links naar rechts:
Marja Holierook, Elena Chekanova en Linda Veenis
Na vervanging van een aortaklep via de lies, met een TAVI-procedure, kunnen patiënten vaak al de volgende dag met ontslag. Door eerder naar huis te gaan is er minder risico op complicaties en herstellen mensen sneller.
Tekst: Raymon Heemskerk • Foto: Mark Horn
atiënten bij wie een aortaklep vervangen wordt via een minimaal invasieve ingreep verbleven tot voor kort vaak vier of vijf dagen in het ziekenhuis. Maar uit onderzoek en internationale ervaringen blijkt dat een deel van deze patiënten de dag na deze zogenoemde TAVI-procedure al naar huis kan. “Patiënten vinden dat vaak fijn. En eerder naar huis gaan bevordert het herstel, omdat je thuis meestal actiever bent dan in het ziekenhuis”, vertelt Elena Chekanova. Zij en haar collega's Marja Holierook en Linda Veenis spelen als verpleegkundig specialisten cardiologie een centrale rol in het nieuwe beleid voor TAVI-patiënten. “In hun vertrouwde omgeving krijgen patiënten minder snel een delier. Thuis is er ook minder kans op een long- of blaasontsteking. Eerder naar huis gaan levert dus op veel fronten voordeel op.”
Via de lies
Een TAVI-procedure wordt gedaan bij kwetsbare patiënten met een ernstige aortaklepvernauwing die klachten geeft. De gemiddelde leeftijd van deze patiënten is 82 jaar. “Doordat steeds meer mensen een hoge leeftijd bereiken, groeit ook het aantal patiënten dat in aanmerking komt voor deze behandeling. Als zij veilig eerder naar huis kunnen, ontlast dat de zorg en kunnen we andere patiënten sneller helpen”, vertelt Veenis. “Er zijn meerdere toegangsroutes om een kunstklep bij een TAVI-procedure in het hart te krijgen. De meest gebruikte methode is via een katheter die in de lies wordt geplaatst.” Ongeveer 90 procent van alle TAVI-procedures gebeurt via de lies en onder lokale verdoving. Deze groep patiënten komt in aanmerking voor vervroegd ontslag. Bij 10 procent van de patiënten is een TAVI-procedure niet mogelijk via de lies en wordt de nieuwe hartklep geplaatst via een gaatje in het borstbeen. In dat geval is een algehele narcose nodig met een langer verblijf in het ziekenhuis. “Alle patiënten krijgen voorafgaand aan de ingreep groepsvoorlichting over de procedure van de verpleegkundig specialisten. Daarna zien we de patiënten ook individueel om onder meer hun kwetsbaarheid te beoordelen. Ze krijgen informatie mee over de periode na ontslag: leefregels, voedings- en beweegtips om hun revalidatie te versnellen, en wat te doen bij eventuele problemen”, vertelt Holierook. Per dag kunnen nu vijf patiënten een TAVI krijgen. “Drie van hen worden een dag van tevoren opgenomen, twee op de dag zelf.”
Geen verschillen
Is het veilig om patiënten eerder naar huis te laten gaan? “Ja”, zegt Holierook, “want patiënten gaan alleen eerder met ontslag als dat verantwoord is. We zijn hier in de zomer van 2023 mee begonnen. Van de meer dan 400 patiënten die sindsdien een TAVI hebben gekregen is bijna 30 procent de dag erna naar huis gegaan.” Veenis: “Dat zijn patiënten bij wie de ingreep soepel verlopen is, die snel weer mobiel zijn en geen complicaties hebben. De andere patiënten blijven voor de zekerheid een nacht extra. Dat zijn bijvoorbeeld patiënten die een liescomplicatie krijgen door de ingreep en patiënten die al voor de ingreep een zogenaamde bundeltakblok hebben, een hartgeleidingsstoornis. Bij de patiënten die we eerder naar huis hebben laten gaan, zien we geen verschillen in uitkomst. Maar er moeten nog meer patiënten meedoen om daar een duidelijke uitspraak over te kunnen doen.”
‘We onderzoeken of bij een TAVI ook een dagopname mogelijk is’
Wat is een TAVI?
Bij een klassieke aortaklepvervanging wordt de borstkas geopend om het hart te bereiken. Patiënten bij wie zo’n openhartoperatie een te groot risico is, of die 75 jaar of ouder zijn, komen in aanmerking voor een TAVI (transkatheter aortaklepimplantatie). Hierbij wordt de kunsthartklep via een katheter geplaatst. Een TAVI-procedure gebeurt onder plaatselijke verdoving. Aansluiting op een hart-longmachine of beademing is niet nodig, omdat het hart niet hoeft te worden stilgezet zoals bij een klassieke aortaklepvervanging. Bij een TAVI wordt de kunstklep geplaatst via een bloedvat. Dat is minimaal invasief.
Interesse
“Het proces wordt door ons als verpleegkundig specialisten gecoördineerd. Maar er zijn natuurlijk vele collega’s bij betrokken, zoals planners, cardiologen, zaalartsen en verpleegkundigen”, aldus Chekanova. “We blijven altijd kijken waar de procedure nog beter kan. We zijn bezig te onderzoeken of bij een TAVI ook een dagopname mogelijk is, waarbij de patiënt op de dag van de ingreep al naar huis gaat.” Veenis: “Een ziekenhuis in Engeland is daarmee begonnen. Met dat ziekenhuis hebben we contact gelegd om te leren van hun werkwijze. Binnenkort gaan we daar op bezoek.” Ondertussen zijn er andere ziekenhuizen die interesse tonen in de werkwijze van Amsterdam UMC. “We spreken regelmatig verpleegkundig specialisten die vragen hoe wij dat in het ziekenhuis doen. We hebben protocollen ontwikkeld die zij kunnen overnemen.” •
